© Μαγδαληνή Λυκούση
© Μαγδαληνή Λυκούση
"Βέγας" είναι η ιδιαίτερη ονομασία του αστέρα α (άλφα) του αστερισμού της Λύρας, του λαμπρότερου δηλαδή αστέρα του συγκεκριμένου αστερισμού. Μάλιστα, είναι δεύτερος λαμπρότερος αστέρας του βόρειου ημισφαιρίου και πέμπτος σε όλη την ουράνια σφαίρα.
Ο Βέγας βρίσκεται σε απόσταση 25 ετών φωτός από τη Γη και μαζί με τον Σείριο και τον Αρκτούρο είναι τα λαμπρότερα αστέρια στη γειτονιά του Ήλιου. Ο Βέγας θα είναι ο βόρειος πολικός αστέρας σε 13.727 χρόνια, λόγω της μετάπτωσης του άξονα περιστροφής της Γης.
Είναι εύκολα ορατός τα θερινά βράδια μέχρι και τον Νοέμβριο (περνά από το ζενίθ στην κεντρική Ελλάδα). Αποτελεί τη βορειοδυτική κορυφή του «Θερινού Τριγώνου» καθώς και τον φωτεινότερο αστέρα του τριγώνου αυτού (οι άλλοι δύο αστέρες είναι ο Ντένεμπ και ο Αλτάιρ).
Ο Βέγας όπως φαίνεται στο ορατό μέρος του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος.
Ο Βέγας ήταν ο πρώτος αστέρας που φωτογραφήθηκε, το 1850, αλλά και ο πρώτος του οποίου καταγράφηκε το φάσμα, το 1872. Είναι ένας νεαρός αστέρας Κύριας Ακολουθίας, με την ηλικία του να υπολογίζεται περίπου στα 450 εκατομμύρια έτη, ενώ δεν αναμένεται να ζήσει περισσότερο από 1 δισεκατομμύριο έτη συνολικά.
Πρόκειται για έναν αστέρα με διάμετρο 2.26 με 2.78 φορές μεγαλύτερη αυτής του Ήλιου. Η μεγάλη ταχύτητα περιστροφής γύρω από τον εαυτό του - 12.5 ώρες, 50 φορές μεγαλύτερη από την ηλιακή - δεν επιτρέπει στον υπολογισμό της διαμέτρου του με μεγαλύτερη ακρίβεια. Λόγω της γρήγορης περιστροφής του το σχήμα του είναι πεπλατισμένο. Η μάζα του είναι ίση με 2.1 ηλιακές μάζες και ο όγκος του 20 φορες μεγαλύτερος του ηλιακού.
Η επιφανειακή του θερμοκρασία κυμαίνεται μεταξύ 7.600 - 10.000 Κ, αυξανόμενη από τον ισημερινό προς τους πόλους του. Η απόλυτη λαμπρότητα του είναι 30 φορές μεγαλύτερη από αυτήν του Ήλιου, πράγμα που σημαίνει ότι αν ήταν στην ίδια απόσταση με τον Ήλιο, θα ήταν 30 φορές πιο λαμπρός από αυτόν.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Βέγας πλησιάζει το Ηλιακό μας Σύστημα με ταχύτητα 13.5 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο, χωρίς όμως η τροχιά του να τέμνεται με αυτήν του Ηλιακού μας Συστήματος. Σε 290 χιλιάδες χρόνια θα βρεθεί στην ελάχιστη απόσταση από εμάς (17.2 έτη φωτός), θα μας προσπεράσει και θα συνεχίσει να απομακρύνεται. Σε 210 χιλιάδες χόνια θα είναι το πιο λαμπρό αστέρι που θα παρατηρούμε στον Γήινο νυχτερινό ουρανό.
Εικόνα του Βέγα στο υπέρυθρο μήκος κύματος, όπως καταγράφηκε από το διαστημικό τηλεσκόπιο Spitzer.
Έχει βρεθεί ότι ο Βέγας περιβάλλεται από έναν δίσκο σκόνης. Η ανακάλυψη έγινε από το διαστημικό τηλεσκόπιο IRAS, μέσω της αυξημένης υπέρυθρης ακτινοβολίας γύρω από το αστέρι. Μετέπειρα παρατηρήσεις του διαστημικού τηλεσκοπίου Spitzer, έδειξαν ότι ο δίσκος αυτός έχει ακτίνα μεγαλύτερη από 815 φορές την μέση απόσταση Γης-Ηλίου. Ωστόσο ο συγκεκριμένος δίσκος δεν είναι πρωτοπλανητικός (που δημιουργεί νέους πλανήτες) όπως πιστευόταν αρχικά, αλλά αποτελείται από θραύσματα.
Πρόσφατες μελέτες έλεγξαν την πιθανότητα ύπαρξης πλανήτη γύρω από τον Βέγα. Αν και υπάρχουν ενδείξεις ύπαρξης πλανήτη, αυτό δεν επιβεβαιώθηκε οριστικά.